van onze verslaggever eric molenaar
BERKHOUT - VVD-kamerlid Zsolt Szabó wil begin volgende week met staatssecretaris
Van der Knaap van defensie een gesprek over de berging van de bommenwerper bij
Berkhout. Szabó wil voor januari helder hebben wat de gevolgen zijn als
de Britse nabestaanden nee zeggen tegen de berging, waarvoor de Ierse nabestaanden
een formeel verzoek hebben ingediend.
Rond de berging dreigt een
dilemma te ontstaan, nu in Engeland tien neven en nichten van de bij Berkhout
gesneuvelde boordschutter Stanley Mullenger worden aangeschreven om hun oordeel
te geven over de berging. De neef die dit coördineert, Ian Sharpe, wil
de meeste stemmen laten gelden. De burgemeester van Wester-Koggenland, in wiens
handen formeel de beslissing ligt om het toestel al dan niet te bergen, heeft
het jawoord van de Britse nabestaanden als voorwaarde gesteld voor verder onderzoek.
Persoonlijk staat zij op het standpunt dat het toestel moet worden beschouwd
als veldgraf, dat het beste ongemoeid kan worden gelaten.
Met een 'no' zou een moeilijke situatie ontstaan. In de protocollen bij het
Verdrag van Genève staat dat de overheid van een land waar gesneuvelden
liggen begraven, de terugkeer dient te vergemakkelijken van het stoffelijk overschot
naar het land van herkomst als naaste familieleden daarom verzoeken. Deze wens
weegt dus zwaar.
In de praktijk zijn vliegtuigen om die reden geborgen, en de stoffelijke overschotten
van de overige bemanningsleden zijn met gepaste eerbied ter aarde besteld op
een van de oorlogsbegraafplaatsen in Nederland. Voor zover bekend is het nog
niet eerder voorgekomen dat de familie van andere bemanningsleden eerst wordt
opgezocht om te bepalen of de ingediende wens in vervulling mag gaan.
In Berkhout is het de 86-jarige zuster van de op 19-jarige leeftijd omgekomen
vlieger Jack Edward Kehoe die een uitdrukkelijk verzoek tot berging heeft ingediend,
dat door de Ierse overheid wordt ondersteund. Margaret Walsh-Kehoe kwam er door
omstandigheden pas kort geleden achter waar het vliegtuig ligt waar haar broer
rust. Zij wil hem niet in een 'aardappelveld' laten liggen, maar laten herbegraven
in gewijde grond, overeenkomstig de laatste wens van haar moeder.
De vraag is welke wens het zwaarst weegt, en of er eigenlijk wel een afweging
plaatsvindt als de mening van de 'andere' nabestaanden zonder meer doorslaggevend
is, terwijl deze niet uit eigen beweging met bezwaren zijn gekomen.
De situatie die dreigt te
ontstaan is de reden dat VVD-kamerlid Szabó van de staatssecretaris wil
weten wat precies de regelgeving is en wat de mogelijkheden zijn als de een
ja zegt en de ander nee.
Dit ook omdat het mogelijk niet de laatste keer is dat zo'n situatie ontstaat.
In Nederland liggen in bodem en water naar schatting nog 2000 wrakken van oorlogsvliegtuigen,
waarvan ongeveer 400 met stoffelijke resten van bemanningsleden. Szabó
sluit niet uit dat er zelfs al jurisprudentie is. ,,Dit moet juridisch goed
uitgezocht worden. Ik wil het zorgvuldig aanpakken.''
Het VVD-kamerlid kent Ierland: hij heeft er gewoond en gewerkt. ,,Ik snap hoe
de mensen daar denken.'' Zelf vindt hij dat het toestel geborgen moet worden:
,,Als mijn familie daar zou liggen zou ik die persoon er ook uit willen halen.''
Voor januari wil Szabó helderheid hebben. ,,Als de staatssecretaris zegt:
we moeten het doen, heeft de burgemeester een verhaal te vertellen.''
Szabó is een van de kamerleden die is benaderd door Jim Mollet, die in
de gemeenteraad van Wester-Koggenland een eenmansfractie heeft. Mollet zet zich
in om de wens van de Ierse familie in vervulling te laten gaan.
Hij vindt dat mensen die zich hebben ingezet voor de vrijheid - ,,zeker ook
de Ierse vrijwilligers, want Ierland was neutraal in de oorlog'' - het verdiend
hebben thuis te worden begraven. Hij is bezig met de vorming van een comité
van bewoners van Wester-Koggenland, dat in actie komt zodra er een beslissing
is om te bergen. ,,Er zijn veel bewoners die hier heel sympathiek tegenover
staan. Als het goed is, kost de berging de gemeente {euro} 2,50 per inwoner.
Eigenlijk wil ik dat geld bij de bewoners zelf ophalen, zodat het ook richting
Ierland onze betrokkenheid illustreert.''
Bron: Noord-Hollands Dagblad,
5 december 2005