Veldgraf is een beladen term

BERKHOUT - De stichting Dare, vanaf het begin betrokken bij het Ierse verzoek tot berging van de bommenwerper in Berkhout, is blij dat ons land straks een 'veldgraf' minder telt. Maar zij vindt eigenlijk dat alle militairen die vermist zijn omdat ze nog ergens in een vliegtuigwrak liggen een 'echt' graf verdienen.

In de Nederlands grond-, zee- en rivierbodem liggen nog zo'n 2000 vliegtuigwrakken, waarvan ongeveer 400 met stoffelijke resten. Dat staat in de circulaire van het ministerie van binnenlandse zaken over het bergen van vliegtuigwrakken en vermiste bemanningsleden uit de Tweede Wereldoorlog.

Vliegtuigwrakken die onder de grond of op de zeebodem liggen, worden door de rijksoverheid beschouwd als veld- of zeemansgraf en 'daarom in beginsel onberoerd gelaten'. Dat verandert pas als een land of nabestaande uitdrukkelijk vraagt om het herbegraven of overbrengen van het stoffelijk overschot naar het land van herkomst. Maar ook dan is er geen bergingsverplichting, maar een inspanningsverplichting. De overheid moet de wens afwegen tegen andere belangen. Daarom vroeg (Wester-)Koggenland de Britse nabestaanden van de vlieger Stanley Mullenger, die ook in het wrak in Berkhout rust, of zij bezwaar hadden tegen vervulling van de wens van de familie van boordschutter John Kehoe.

Het bestuur van Dare bij het bord dat zij hebben ingericht: v.l.n.r. Ed IJsbrandij, Hans Jansen en Jan Uithol

Dare, die onderzoek verricht naar de luchtslag boven Nederland, noemt de term veldgraf 'beladen'. Voorzitter Jan Uithol: ,,Je komt die ook nergens tegen. Het is een graf, maar niet als zodanig aangegeven en ingericht. De Nederlandse interpretatie in de circulaire is kennelijk bedoeld om de kosten te drukken. Je kunt het niet vergelijken met een zeemansgraf. Als een auto een kanaal inrijdt en tien jaar later met inzittenden wordt teruggevonden laten ze die toch ook niet liggen met het argument dat het om een kanaalgraf gaat?'' De Nederlandse aanpak staat in schril contrast tot de Amerikaanse. Daar houdt een eigen organisatie, het JPAC, zich bezig met onderzoek en repatriëren van vermiste militairen. De VS heeft alleen al uit de Tweede Wereldoorlog een lijst van bijna 75.000 mensen van wie het lichaam nooit is gevonden. Nog onlangs werden in Papoea Nieuw-Guinea de stoffelijke resten van tien militairen geborgen uit een bommenwerper die in 1944 was neergestort. De stoffelijke overschotten zijn aan de nabestaanden overgedragen voor een begrafenis met militaire eer. Uithol: ,,Als een berging te doen is, zullen Amerikanen hem altijd uitvoeren.''

Dare, die onderzoek verricht naar de luchtslag boven Nederland, noemt de term veldgraf 'beladen'. Voorzitter Jan Uithol: ,,Je komt die ook nergens tegen. Het is een graf, maar niet als zodanig aangegeven en ingericht. De Nederlandse interpretatie in de circulaire is kennelijk bedoeld om de kosten te drukken. Je kunt het niet vergelijken met een zeemansgraf. Als een auto een kanaal inrijdt en tien jaar later met inzittenden wordt teruggevonden laten ze die toch ook niet liggen met het argument dat het om een kanaalgraf gaat?''

De Nederlandse aanpak staat in schril contrast tot de Amerikaanse. Daar houdt een eigen organisatie, het JPAC, zich bezig met onderzoek en repatriëren van vermiste militairen. De VS heeft alleen al uit de Tweede Wereldoorlog een lijst van bijna 75.000 mensen van wie het lichaam nooit is gevonden. Nog onlangs werden in Papoea Nieuw-Guinea de stoffelijke resten van tien militairen geborgen uit een bommenwerper die in 1944 was neergestort. De stoffelijke overschotten zijn aan de nabestaanden overgedragen voor een begrafenis met militaire eer. Uithol: ,,Als een berging te doen is, zullen Amerikanen hem altijd uitvoeren.''

Dare staat de Ierse zuster van Kehoe bij sinds die de gemeente in 2005 verzocht het wrak te bergen, zodat ze haar broer in gewijde grond kan begraven. De berging is nu in volle gang. In samenwerking met de bergingsdienst heeft Dare een vitrine ingericht bij de ingang van de weg naar de bergingslocatie. Daarin is beknopt aangegeven wat de achtergronden zijn.