BERKHOUT - Een tractor pruttelt het drassige grasland op achter een
boerderij aan het Westeinde, met een bont gezelschap in zijn kielzog en
cameramensen en verslaggevers er omheen. Het landschap is wijds, het
wolkendek grijs, en het ruikt naar wierook. Op de wagen, op strobalen, zit
de 86-jarige Ierse Margaret Walsh-Kehoe met haar dochter en kleindochter.
Zij komt hier voor het eerst, om haar broer te herdenken, die hier precies
64 jaar geleden neerstortte in een Britse bommenwerper.
Op de plek waar het toestel met John Edward 'Jack' Kehoe en zijn kameraad
Stanley Mullenger moet liggen, wappert de Nederlandse driekleur halfstok.
Margarets kleindochter Alison Tracey legt hier bloemen, evenals leden van de
familie Schilder, in wiens land het toestel drie generaties geleden
neerkwam. Namens de raad van de gemeente leggen de fractievoorzitters Gerard
Vlaar (PvdA) en Henk Schoenmaker (CDA) een bloemstuk. Ook gemeenteraadslid
Jim Mollet is aanwezig. Hij zegt alles te willen doen om haar wens in
vervulling te laten gaan. De wens die haar moeders laatste was: Jack
begraven in gewijde grond.
Pastoraal werker Siem van Diepen uit Schoorl is uitgenodigd om de plek te
zegenen. Een 'huiveringwekkende plek, die weer een plaats moet worden van
verzoening, van vrede en hoop', zegt Van Diepen. Hij leest een toepasselijk
stuk uit het Evangelie van Johannes voor, met geloei van koeien op de
achtergrond. Als hij na het noemen van de vier namen van de bemanningsleden
wijwater over de met bloemen bedekte plek sprenkelt, noemt hij dit 'ook de
tranen van 64 jaren'.
.jpg)
Fakkels
Bij de vlaggenstok, en later ook bij het kruis dat aan de zijkant van de
akker is geplaatst, worden tuinfakkels aangestoken. Namens haar moeder
bedankt Margaret Liam-Walsh iedereen voor hun steun en voor de moeite die
zij hebben gedaan om de gebeurtenis te gedenken. Maar ze laat niet onvermeld
dat haar moeders grootste wens is haar broer in Ierland te begraven in
gewijde grond, naast zijn moeder. Zijn moeder die niet alleen op dezelfde
dag jarig was als Jack, maar ook op 8 november is overleden. ,,Ook sergeant
Mullender hoort in een fatsoenlijk graf.''
Haar moeder oogt wat breekbaar, maar is het absoluut niet. Later zal ze
vertellen hoe ondeugend haar broer altijd was. Haar broer Jack, die op zijn
zestiende vrijwillig bij de Britse RAF in dienst trad om zijn steentje bij
te dragen, en die op zijn negentiende omkwam op de terugweg van een missie
naar Duitsland. Wiens stoffelijk overschot ligt op een plek waar zijn zuster
en haar dochter vier keer vlakbij zijn geweest, terwijl ze er pas vorig jaar
achterkwamen waar het precies was. Want ze hebben meermalen het monumentje
bij de kerk bezocht, maar hadden geen idee waar het vliegtuig was
neergekomen. Ze gaven de hoop op in 2000, toen een voorbijganger op het
kerkplein in Berkhout hen wist te vertellen dat het vliegtuig op een plek
was neergekomen waar later een snelweg overheen was gelegd. Hij doelde
echter op een ander vliegtuig, dat bij Wognum ligt waar nu het snelverkeer
over de A7 raast.
Toevallig
Dat ze er uiteindelijk toch achterkwamen was te danken aan een
aaneenschakeling van toevalligheden. Dick Schilder had foto's gemaakt van de
monumentjes en wilde die naar de familie van Kehoe en Mullenger sturen, maar
hij had natuurlijk geen adres. Want er was vlak na de oorlog wel contact
geweest tussen Berkhouter Jan Wonder en de vader van Kehoe, per brief, maar
dat contact was verloren gegaan toen de vader overleed en de moeder was
verhuisd.
De familie Schilder was ook al in Scampton geweest, de basis van het 49e
squadron waar Kehoe toe behoorde, maar ook daar kon niemand ze helpen. In
het Atlantikwallmuseum in Noordwijk liep Schilder toevallig bestuursleden
tegen het lijf van de stichting Dare, die de geschiedenis van de luchtslag
boven Nederland onderzoekt en in Noordwijk exposeert. Op zijn vraag hoe Dare
dat nou deed, familie opsporen van gesneuvelde vliegeniers, was het
antwoord: via internet. Maar op die manier lukte het secretaris Ed
IJsbrandij van de stichting Dare in dit geval uiteindelijk niet. Hij kwam
uiteindelijk op het spoor via David King van de Remembrance Society in
Engeland. En via een van zijn collega's kwam IJsbrandij weer in contact met
de Ierse Michelle Callinan, die op onderzoek uitging en zelf niet ver van de
familie bleek te wonen. Michelle was er gisteren ook.
De Ierse familie krijgt ook steun van de Ierse ambassade. John Gilroy,
tweede secretaris van ambassadeur Richard Ryan, is naar Berkhout gekomen en
is ook bij het gesprek met burgemeester Sipkes, 's middags. Hij heeft ook
het monumentje bij de kerk in Berkhout gezien en toont zich onder de indruk
van de moeite die de gemeente heeft gedaan om de herinnering aan de mensen
die hier in de oorlog omkwamen levend te houden.
Hij bevestigt dat er contact is gezocht met de Britse ambassade om familie
te vinden van Mullenger.
Cor Kooger uit Purmerend is ook bij de herdenking. Hij is waarschijnlijk de
enige ooggetuige van wat hier 64 jaar geleden letterlijk als een bom
insloeg. De toen zestienjarige Kooger was evacué uit Den Helder, en
ondergebracht in huize Troostwijk aan het Westeinde, als buurjongen van de
familie Schilder. ,,Ik stond op die avond buiten te kijken toen ik een
vliegtuig zag. Eerst zag ik lichtspoorschoten, en even later een vlammetje.
Het toestel begon al snel hard te branden en dook loodrecht de grond in. Het
was een vuurzee. De volgende dag lag er allemaal rommel, wat aluminium delen
en een sleuf waar het toestel de grond was ingegaan. Die stond vol water.''
In de tulpenschuur van de gebroeders Loek en Dick Schilder, kleinzoons van
de Schilder die het land in 1941 had, is koffie met cake. Er zijn veel leden
van de familie Schilder, zoals Jan en Cees Schilder, die 11 en 13 waren toen
het toestel neerstortte. En hun zuster Truus, die bij de herdenking op het
land emotioneel werd: ,,Het komt allemaal zo terug, die nare tijd.''
Emotioneel is ook de ontmoeting van Jan Wonders echtgenote met moeder en
dochter Walsh.
Want Jan Wonder, die als jongen aan het Westeinde woonde en na de crash
direct ter plekke was, heeft zich altijd erg ingespannen voor een waardige
herdenking van de vliegers. Zijn vrouw weet als geen ander hoe graag Jan
Wonder hier bij had willen zijn.
Maar hij overleed enige tijd terug. De drie vrouwen omhelzen elkaar. Mevrouw
Walsh is hem dankbaar. ,,We bidden voor hem.''
Bron: Noordhollands dagblad,
9 november 2005