Red Arrows: 'missing man formation'
door eric molenaar
SCAMPTON - Aan het einde van een bijzondere herdenkingsdag brengen emoties herinneringen naar boven. De verloofde en de zus van een gesneuvelde Ierse oorlogsvlieger nemen afscheid na hun eerste ontmoeting, die 65 jaar eerder had moeten plaatsvinden. ,,Ik aanbad de grond waar hij op liep'', zegt de nu 84-jarige Mary tegen Margaret (87).Een regisseur had het zaterdag niet kunnen overtreffen. Nabestaanden
van de bemanning van een van de vele bommenwerpers die niet terugkeerden uit
de strijd tegen de nazi's komen bijeen. Op het vliegveld Scampton, Lincolnshire,
Oost-Engeland. Volgens berekeningen precies op de plek waar de wielen van de
startende Hampden P1206 op 8 november 1941 van de grond kwamen.
Doel was toen Essen: zoeklichten beschieten. Op de terugweg werd een Duitse
nachtjager de Hampden fataal. Het Britse toestel stortte neer in Berkhout, waar
piloot Christopher Saunders en navigator James d'Arcy dood werden gevonden.
De schutters Stanley Mullenger en Jack Kehoe moeten nog in het wrak liggen,
vijf meter diep in de zachte klei.
De families hebben nooit méér geweten dan dat hun betreurde zoon,
broer of echtgenoot 'vermist boven Noord-Holland' was. Tot 2005, toen de zuster
van Kehoe, Margaret Walsh, er achter kwam dat haar broer in een 'aardappelveld'
ligt begraven. Ze vroeg om berging, zodat ze de laatste wens van haar moeder
kan vervullen door Jack thuis in gewijde grond te begraven. De berging wordt
in september uitgevoerd.
Grasvliegveld
Inmiddels zijn zoveel mogelijk nabestaanden opgespoord. De tweelingdochters
van Saunders en de verloofde en zuster van Kehoe zijn naar Scampton gekomen.
In hun gevolg familie en andere betrokkenen, zoals voorzitter Jan Uithol en
secretaris Ed IJsbrandij van de stichting DARE, die de Ierse familie in Nederland
vertegenwoordigt en hen heeft begeleid met het bergingsverzoek. Dick Schilder,
een van de eigenaren van het land waar de Hampden in september wordt geborgen,
is ook aanwezig. Voor hem is het de derde keer op Scampton. De eerste twee keer,
in 1991 en 1992, kwam hij met foto's van het monumentje in Berkhout, in de hoop
adressen van familieleden van de bemanning te kunnen vinden. Niemand kon hem
toen helpen. Maar hoe gek het ook klinkt, dat voornemen heeft er uiteindelijk
toe geleid dat de familieleden met elkaar in contact zijn gebracht en de gesneuvelde
vliegers een waardig graf krijgen.
Tijdens de herdenkingsplechtigheid spreken een geestelijke, Mary's dochter Sheila
en Ed IJsbrandij. Dat gebeurde in het midden van wat in 1941 een immens grasveld
was.
Red Arrows: 'missing man formation'
Uniek is het verschijnen van het wereldberoemde stuntteam van de Britse luchtmacht,
de Red Arrows, dat Scampton als thuisbasis heeft. Het vliegt boven de nabestaanden
een 'missing man formation'. Symbolisch verlaat een van de middelste toestellen
de groep, omhoog wegdraaiend een rode rookpluim trekkend. Al even symbolisch:
de formatie vliegt hierbij bewust richting Berkhout/Essen.
Met acht van de negen rode straaljagers vertonen de Arrows vervolgens laagvliegend
hun kunsten. Zeer ongebruikelijk gebeurt dat recht boven de hoofden van de toeschouwers.
Een oorverdovend eerbetoon aan de vliegers van weleer. Margaret Walsh-Kehoe,
gesteund door haar drie dochters Margaret, Carmel en Ellen en kleinzoon Liam,
krijgt tranen in haar ogen als vervolgens de Last Post wordt geblazen. En ze
is niet de enige.
Kruisje
Samen met Sheila Hamilton, de dochter van Mary, en de tweelingdochters van Saunders,
Jackie Purser-Saunders en Frankie Newman-Saunders, zet ze later een houten kruisje
voor de hangar waar het 49 Squadron van de Hampden destijds zijn basis had.
Bestuursleden van de 49 Squadron Association doen dat voor Mullenger en d'Arcy,
van wie geen familie aanwezig kan zijn.
De niet geplande finale komt in de naburige Dambusters Inn, genoemd naar de
beroemde Lancasters die de Duitsers vanuit Scampton in mei 1943 een historische
klap toebrachten door de Eder- en Mohnedammen op te blazen. In het café,
dat een soort museum is, komen de 'Kehoe-betrokkenen' bijeen. Net als tijdens
de lunch vooraf, blijkt ook bij het slot dat alle betrokkenen bij de berging,
of ze nu Iers, Brits of Nederlands zijn, een bijzondere band hebben gekregen.
Er wordt gekust, omhelsd.
Als Mary tegenover Margaret staat voor het afscheid komt de vrouw 'los'. Ze
was tot dan toe beleefd en vriendelijk, maar vrij gereserveerd. Vanwege reuma
moest ze een deel van de ceremonie vanuit de auto volgen. Maar in de Dambusters
Inn vertelt de breekbare vrouw, die de hele oorlog als zuster militairen verzorgde,
spontaan hoezeer ze 'Paddy' heeft liefgehad. En hoe de buschauffeur in Newcastle
in 1941 bij het laatste afscheid aandrong op haast: 'Ik heb een tijdschema!'
Mary: de hele weg naar huis heb ik gehuild.'' En ongelooflijk, op de achtergrond
in de Dambuster's Inn, die juist op dat moment muziek uit de oorlogsjaren draait,
klinkt Vera Lynn. We'll meet again. Je kunt een speld horen vallen. Of is het
een traan?
Een uittreksel hiervan is gepubliceerd in: Noordhollands Dagblad, 21 mei 2007