van onze verslaggever Eric Molenaar
BERKHOUT - Het verhaal achter de in Berkhout neergestorte Britse bommenwerper gaat zoals het er nu naar uitziet een rol spelen in een documentaire over de emoties waarmee vliegtuigbergingen gepaard gaan.
Voor 'Memories in mud' (herinneringen in modder) hebben de makers, twee onafhankelijke
producenten, al zo veel uniek materiaal dat ze overwegen de productie te laten
meedingen aan het Internationaal Documentaire Festival in Amsterdam. De 45 minuten
durende documentaire is een coproductie van de productiebedrijven Inbetween
en Bytheway, van respectievelijk Raoul de Zwart uit Breda en Arthur van der
Starre uit Zegge.
Ruim een jaar geleden ontstond het idee naar aanleiding van een ander project,
over het reconstrueren van een Messerschmitt 109-jager. Arthur was voor sfeeropnamen
naar de opgraving van een Halifax-bommenwerper gegaan. Dat legde de kiem voor
het idee een documentaire te maken over het menselijke aspect achter bergingen.
Over de betrokkenen: veteranen, ooggetuigen, nabestaanden. De vonk sloeg over
op Raoul. ,,Het menselijk drama staat centraal. Het gaat over mensen en herinneringen,
met oorlog en vliegtuigen als verbindende factor'', legt Arthur uit. ,,Zo'n
berging, ervoor zorgen dat mensen alsnog een graf krijgen waar het hoort, betekent
voor de verwerking door de nabestaanden heel veel. Ze zeggen niet voor niets:
vermist is erger dan dood.''
De twee zijn wel op zoek naar financiers, maar gaan niet zitten wachten tot
ze dat rond hebben. De verhalen van mensen die er het dichtst bij staan, zijn
het belangrijkst, en die mensen zijn al ouder, zeggen ze.
Messerschmittpiloot
Indrukwekkend is het verhaal van de Duitse Messerschmittpiloot Erich Ett, die
eind 1944 neergeschoten werd boven het Gelderse dorp Hengelo en zwaargewond
raakte. Zijn toestel werd in 2002 geborgen. Voor de film ging hij samen met
verpleegster Toos Haaring, die bloed afstond dat zijn leven redde, terug naar
Lochem waar zij hem in een lazaret verzorgde. Volgens Van der Starre bleek in
het interview dat de dankbare Duitser bijna koketteert met het feit dat hij
Hollands bloed heeft, terwijl zij het er in haar hart nog steeds moeilijk mee
heeft dat ze 'de vijand' verzorgde. Andere opnamen zijn gemaakt van een verpleegster
in de boerderij waar zij de neergeschoten Britse vlieger Arthur Jones in diens
laatste dagen bijstond, en van een dochter wiens vader sneuvelde op Walcheren.
De Nederlandse bergingsofficier Hans Spierings legt voor de camera uit wat er
gebeurt als bij een berging uit een kluit klei een portemonneetje komt, dat
een gave foto en een abonnement van de metro van Montreal 1939 blijkt te bevatten.
,,Dan kijk je in een keer heel anders naar zo'n wraklocatie. Dan heeft het dus
een gezicht gekregen.''
Bij toeval hoorden de producenten onlangs over de wens van de 87-jarige Ierse
Margaret Walsh-Kehoe. Zij heeft de gemeente Wester-Koggenland gevraagd de Hampden
bommenwerper in Berkhout te bergen om haar broer, wiens lichaam daar nog in
zit, in gewijde Ierse grond te kunnen begraven. Margaret Walsh komt met haar
familie op 8 november, de dag dat de bommenwerper in 1941 werd neergeschoten,
naar Berkhout om haar broer te gedenken. Arthur en Raoul mogen daar opnamen
maken. ,,Het past precies in elkaar. Zo'n verhaal kun je van tevoren niet bedenken.''
Bron: Noordhollands Dagblad, 26 oktober 2006