Bergingsofficier Paul Petersen geeft uitleg aan belangstellenden in Oude Tonge,
waar in juni 2007 een berging is uitgevoerd in klei die vergelijkbaar is met die in Koggenland.
Door Eric Molenaar
BERKHOUT - In totaal 1150 huishoudens in Koggenland zijn door de gemeente
aangeschreven. Hun woningen worden mogelijk ontruimd in verband met de berging
van vliegtuigwrakken en -bommen.
Het aantal huizen dat in
september of oktober daadwerkelijk enkele uren moet worden verlaten (mét
huisdieren) zal veel kleiner zijn. Het gaat om woningen binnen ruime cirkels
rond vier bergingsplaatsen.
In september wordt in Berkhout een Britse Hampden-bommenwerper geborgen die
achter Westeinde 313 ligt. Dat geldt ook voor een vliegtuigbom op land nabij
de Teding van Berkhoutweg. Na 'Berkhout' verplaatsen de bergers zich naar twee
plekken in Ursem. Daar is op land achter Noorddijkerweg 116 in 1944 een Amerikaanse
bommenwerper neergekomen. Verder wordt gezocht naar een bom die volgens ooggetuigen
achter Noorddijkerweg 128 is gevallen.
Het is niet zeker dat in alle vier gevallen zware bommen worden gevonden. Maar
voor de veiligheid wordt volgens de gemeente uitgegaan van het slechtste scenario:
bommen van duizend pond en geen enkele barrière rond de vindplaats. Volgens
de voorschriften moet dan een veiligheidscirkel van 1320 meter rond elke bergingsplek
worden aangehouden. Het kan ook 500 meter worden. Dat hangt af van de soort
bom en de ligging.
De bommen worden na inventarisatie op een nader te bepalen tijdstip gedemonteerd.
Omwonenden krijgen tijdig een brief waarin ze daarvan op de hoogte worden gebracht.
Achtertuin
De gemeente Koggenland verwacht 'ernstig veel' bezoekers bij de vliegtuigbergingen
in Berkhout en Ursem. Ook van basis- en middelbare scholen. Docenten willen
graag met leerlingen komen kijken. Logisch, vindt burgemeester Sipkes: ,,Je
hebt de Tweede Wereldoorlog in de achtertuin.''
De gemeente geeft belangstellende bewoners van de 1150 woningen binnen de vier
'veiligheidscirkels' maandagavond in sporthal De Koggehal in De Goorn informatie
over wat zij kunnen verwachten. Er zijn al veel aanmeldingen binnen. Op 16 augustus
volgt nog een informatiebijeenkomst voor andere belangstellenden, in café
De Ridder in Berkhout.
Kijkmiddagen
De vliegtuigberging in Berkhout zal 3 september beginnen en vier tot zes weken
in beslag nemen. Daarna volgt Ursem.
Op beide locaties komen twee keer in de week 'kijkmiddagen'. Scholen kunnen
op die middagen tussen 12.30 en 13 uur op afspraak langskomen. Van 16 tot 18
uur is er voor iedereen gelegenheid om van bergingsofficier Paul Petersen van
de Koninklijke Luchtmacht uitleg te krijgen over de berging. Buiten deze tijden
op de kijkmiddagen sluit defensie het terrein af om in alle rust te kunnen werken.
Bij de berging in Berkhout gaat het ook om menselijke resten. In het wrak dat
hier sinds 8 november 1941 ligt moeten zich nog de stoffelijke overschotten
bevinden van de Ierse boordschutter John Kehoe en diens Britse collega Stanley
Mullenger. Piloot Chris Saunders en navigator James d'Arcy zijn destijds al
gevonden en naar de oorlogsbegraafplaats in Bergen overgebracht.
De zus van Kehoe heeft om de berging van het vliegtuigwrak verzocht. De eerste
bijeenkomst op de plek waar wordt gegraven is bedoeld voor de nabestaanden van
de bemanningsleden.
Voor de bergingsklus is offerte gevraagd aan vier gespecialiseerde bedrijven.
Om de bergingsplek achter Westeinde 313 te bereiken wordt een brug en een tijdelijke
weg aangelegd. Er komen verschillende containers, onder meer voor munitie-opslag
en decontaminatie (ontsmetting). In die laatste staat continu een gevuld bad
klaar voor het geval iemand met fosfor in aanraking komt.
Waar het wrak ligt zal de bovenste laag teelaarde over een oppervlak van 25
bij 25 meter worden weggehaald, om later weer te worden gebruikt. Er worden
damwanden geslagen, waarna het grondwater wordt weggepompt. Waar metingen aangeven
dat er ijzer ligt wordt tot dieptes van vijf à zeven meter gegraven.
In een zeefinstallatie worden klei en delen van het wrak of menselijke resten
van elkaar gescheiden. Indien nodig zal vanwege de vette klei met een hogedrukspuit
moeten worden gewerkt. De installaties verhuizen in oktober naar Ursem, waar
op meer plaatsen kleinere putten worden gegraven om wrakstukken naar boven te
halen.
De vliegtuigberging gebeurt onder verantwoording van de explosieven-opruimingsdienst
van de luchtmacht. De blindgangers die elders in Berkhout en Ursem zijn opgespoord,
vallen in Noord-Holland onder de Duik- en Demonteergroep van de marine. Er kan
dus op twee fronten worden gegraven, maar als bommen worden ontdekt worden deze
gemarkeerd en per dorp op één dag onschadelijk gemaakt. Zo hoeven
omwonenden niet twee maal hun huis uit. Ontruiming is trouwens wel verplicht.
Het verlaten gebied zal door politie worden afgegrendeld en bewaakt om diefstal
te voorkomen.
Laatste rustplaats
De stoffelijke resten gaan naar de bergings- en identificatiedienst in Soesterberg
en uiteindelijk naar hun laatste rustplaats. Naar verwachting wordt Mullenger
op het oorlogskerkhof in Bergen begraven en Kehoe in zijn familiegraf in Ierland.
Wrakdelen zijn eigendom van de Britse, respectievelijk Amerikaanse overheid.
Mogelijk zullen voorwerpen worden achtergehouden voor nabestaanden, of eventueel
een monument. De rest zal worden vernietigd.
Alle informatie over de voortgang en achtergrond van de bergingen is te vinden
op de sites www.koggenland.nl en www.wkdankbaar.nl.
Bron: Noordhollands Dagblad, 28 juni 2007
Bergingsofficier
Paul Petersen geeft uitleg aan belangstellenden in Oude Tonge,
waar in juni 2007 een berging is uitgevoerd in klei die vergelijkbaar is met
die in Koggenland.
Een zeefinstallatie,
waarmee klei wordt gescheiden van delen van en uit het vliegtuigwrak
Waar
nodig wordt tot zeven meter gegraven
Foto's (van berging Oude Tonge, mei en juni 2007): gemeente Oostflakkee/Sjaak van Steenselen