23 april 2007
Krediet vliegtuigbergingen
Aanleiding
Op 9 november 1941 is een Engelse bommenwerper van het type Hampden I van het
49th squadron neergestort op het terrein gelegen aan het Westeinde 313 te Berkhout.
Het bewuste toestel was opgestegen van zijn thuisbasis Scampton en op weg voor
een missie in het Bocholt gebied. Alle vier de bemanningsleden zijn bij de crash
om het leven gekomen.
Op 29 juni 1944 is een Amerikaanse bommenwerper van het type B24 "Liberator" neergestort nabij de Noorddijkerweg 116 te Ursem. De B24 maakte deel uit van een groep van 42 vliegtuigen van het 489th Bombardment Group met als thuisbasis Halesworth, Suffolk. De missie was een vliegtuigfabriek in Oscherleben. Die dag werden 384 stuks 500 ponders gedropt. Bij de crash hebben alle tien bemanningsleden het vliegtuig tijdig kunnen verlaten.
Tevens zijn een tweetal locaties bekend, waar mogelijk gedropte en niet ontplofte bommen aanwezig zijn.
Verzoek nabestaanden
Van de vier bij de crash omgekomen bemanningsleden zijn twee personen direct
na de crash begraven. De overige bemanningsleden Sgt. John Kehoe en Sgt. Stanley
Mullenger zijn sindsdien vermist. Hun stoffelijk overschot ligt waarschijnlijk
nog bij het wrak.
Mevrouw Walsh - Kehoe heeft via de Stichting Dare het verzoek gedaan om de stoffelijke
resten van haar broer Sgt. John Kehoe te mogen begraven in Ierland.
De familie van Sgt. Stanley Mullenger gaat akkoord met de berging.
Onderzoeken
Wij hebben de Stafofficier Vliegtuigberging (SOVB) van het Logistiek Centrum
Woens-drecht verzocht een verkennend vooronderzoek in te stellen naar de vermoedelijke
aanwezigheid van vliegtuigwrakken, explosieven en stoffelijke resten. Tijdens
dit onderzoek is de aanwezigheid van grote hoeveelheden ijzer ter plaatse van
de crash sites in de grond aangetoond. Dit kan duiden op de aanwezigheid van
vliegtuigonderdelen, munitie en explosieven. Op grond hiervan bracht de SOVB
op 26 september 2006 een positief bergingsadvies uit voor beide vliegtuigwrakken.
Dit houdt in dat deze bergingen in aanmerking komen voor subsidie van de rijksoverheid.
Op 12 oktober 2006 heeft
de raad van de voormalige gemeente Wester-Koggenland een krediet van €
25.000,-- excl. BTW beschikbaar gesteld voor voorbereiding en onderzoek. Vervolgens
heeft er onderzoek plaatsgevonden naar de samenstelling van de bodem, waaruit
de graafmethode (met of zonder damwand) kon worden bepaald.
Tevens is een milieukundig onderzoek uitgevoerd naar de eventuele bodemverontreiniging
ter plaatse. Het bodemonderzoek geeft aan dat de grond en het ondiepe grondwater
licht is verontreinigd. De grond hoeft niet te worden gesaneerd.
Wel moeten de graafwerkzaamheden onder milieukundig toezicht worden uitgevoerd.
Uit het bemalingsplan blijkt dat bij beide vliegtuigen in een open bouwput kan
worden gegraven. Er zijn dus geen damwanden nodig. Wel komen er aanzienlijke
hoeveelheden grondwater vrij als er tot 7 meter diepte moet worden gegraven.
Hiervoor moeten vergunningen bij de provincie en het hoogheemraadschap Hollands
Noorderkwartier worden aangevraagd.
Op 20 februari 2007 heeft de SOVB de plaatsen van de mogelijk niet ontplofte vliegtuigbommen uit de 2e Wereldoorlog laten onderzoeken. Hieruit bleek dat op het terrein aan de Noorddijkerweg 128 te Ursem op 2 plaatsen en aan de Teding van Berkhoutweg te Berkhout op 1 plaats duidelijk een grote hoeveelheid ijzer in de bodem werd gedetecteerd. Volgens de SOVB kan het hier in alle gevallen waarschijnlijk om niet ontplofte bommen gaan.
Gevraagde beslissing
Gelet op de vermoedelijke aanwezigheid van explosieven in de bodem, waaronder
enkele niet ontplofte vliegtuigbommen, stellen wij u voor om over te gaan tot
de berging van beide vliegtuigwrakken en de niet ontplofte vliegtuigbommen.
Beoogd effect
Met deze bergingsoperatie zullen de in de bodem aanwezige vliegtuigonderdelen,
explosieven en stoffelijke resten worden geborgen. De stoffelijke resten kunnen
na identificatie op een eervolle wijze worden herbegraven. De grond zal na de
werkzaamheden vrij zijn van verontreinigingen.
Samenvattend stellen wij voor :
a. In te stemmen met de berging van twee vliegtuigwrakken en enkele niet ontplofte
vliegtuigbommen te Berkhout en Ursem;
b. Een krediet van € 925.000,= beschikbaar te stellen voor deze operatie;
c. Een deel van het krediet ten laste te brengen van de te ontvangen rijksbijdrage;
d. Het restant ten laste te brengen van de reserve nieuwe investeringen.
Argumenten
In de raadsmap vindt u een chronologisch overzicht van de tot nu toe uitgevoerde
werkzaamheden en briefwisseling betreffende deze bergingen.
Financiële context
Voor deze werkzaamheden is een kostenraming opgesteld, die in de raadsmap voor
u ter inzage ligt. De totale kosten zijn door ons geraamd op € 950.000,=
excl. BTW.
Aangezien er reeds een voorbereidingskrediet van € 25.000,= beschikbaar
is gesteld, vragen wij u nu een krediet van € 925.000,= excl.BTW.
In het meerjaren investeringsschema 2007-2010 is dit werk PM geraamd.
Omdat er een positief bergingsadvies
is uitgebracht, komt dit project in aanmerking voor een rijksbijdrage. Wij zullen
een aanvraag indienen voor een financiële bijdrage in de kosten van de
bergings- en opsporingswerkzaamheden bij het ministerie van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties. Volgens de Rijksregeling moet de gemeente € 2,50
per inwoner betalen plus een percentage (minimaal 20%) van de overige bergingskosten.
De Rijksbijdrage bedraagt max. 80% van de subsidiabele bergingskosten. De twee
vliegtuiglocaties en de bomlocaties mogen als één project worden
beschouwd.
De door het rijk ter beschikking te stellen bijdrage in de kosten is afhankelijk
van het aantal aanvragen (per jaar) voor bergingen in andere gemeenten. Voorzichtigheidshalve
zijn wij in onze afwegingen uitgegaan van een bijdrage van globaal 50%.
Wij hopen uiteraard de maximale 80% subsidie te kunnen verwerven.
Op grond hiervan komen wij uit op de volgende verdeling van kosten:
Gemeente € 510.000
Rijksbijdrage € 440.000
Totaal € 950.000
Kanttekeningen
De commissie grondgebied heeft dit voorstel behandeld op 26 maart 2007
Standpunt derden
Er dient nog medewerking te worden verkregen van de grondeigenaren.
De SOVB heeft zijn medewerking reeds toegezegd en hij heeft de nodige defensieonderdelen
reeds van de op handen zijnde bergingen geïnformeerd.
Uiteraard onder voorbehoud van een positief besluit van uw raad.
Keuzemogelijkheden
Er kan worden gekozen tussen bergen (op grond van de openbare veiligheid) en
laten liggen. Als er wordt gekozen voor de tweede optie (niets doen) blijft
het gevaar voor spontane explosie van vliegtuigbommen bestaan. Deze explosieven
zitten nu 65 jaar in de grond. Na verloop van tijd worden de ontstekers (mechanisch
of chemisch) instabiel. Daardoor zullen de bommen vroeger of later spontaan
tot ontploffing kunnen komen.
Planning
Na een positief besluit zullen wij offertes aanvragen bij gecertificeerde civieltechnische
aannemersbedrijven. Na selectie op grond van prijs en kwaliteit zullen wij de
SOVB verzoeken tot berging over te gaan en krijgt de aannemer van ons de opdracht.
Intussen worden de benodigde vergunningen aangevraagd en wordt overleg gevoerd
met het ministerie van BiZa over de rijksbijdrage.
De feitelijke bergingen zijn gepland na de zomervakantie in de maanden september
en oktober 2007.
Datum college: 13 maart 2007
Burgemeester en wethouders van Koggenland.
de gemeentesecretaris,
drs. N.H. Swellengrebel
de wnd. burgemeester,
drs. L. Sipkes
De raad van de gemeente
Koggenland;
gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 13 maart 2007
dat voor de berging van vliegtuigwrakken en niet ontplofte bommen in Berkhout en Ursem het noodzakelijk is een krediet beschikbaar te stellen;
1. ten behoeve van de berging van vliegtuigwrakken en niet ontplofte bommen in Berkhout en Ursem een krediet beschikbaar te stellen van € 925.000,00.
2. de kosten te dekken door
aanwending van:
- subsidie van de rijksoverheid
- de reserve Nieuwe Investeringen;
3. de begroting van de algemene dienst dienovereenkomstig te wijzigen.
De raad van de gemeente
Koggenland,
23 april 2007
de griffier,
drs. P.M. Tromp
de voorzitter,
drs. L. Sipkes
(Download via deze link het originele raadsvoorstel met besluit in Word-formaat)